buiten mijn dampkring

Het is een kwestie van vraag en antwoord waaraan een mens zich vastketent en zekerheid in zoekt. Hoe verder het onderwerp van de vraag zich buiten de dampkring van de aarde begeeft, hoe minder antwoorden er zijn. De meesten willen dan ook niet stil staan bij deze materie. Reizen, vertrekken of achterlaten is vergelijkbaar, ik begeef me buiten mijn eigen dampkring van ingewikkelde stellingen die mijn leven onderstutten en denkbeeldig op de been houden. En dat doet zeer, de menselijke geest verzet zich tegen verandering of onzekerheid want trouwens niet getraind in dit onderwerp. Het eerste half uur op de snelweg voelt ongemakkelijk aan, daarna is het alsof een poort zich opent en frisse ideeën binnenstromen, mijn denken kan terug gemanipuleerd en gekneed worden in alle vrijheid. Creativiteit en vooruitgang komen voort uit onzekerheid, twijfel, verschil en loslaten. Verzet ertegen leidt tot stroeve en trieste geesten die wachten op de dood.

Faker

Oorlog

Oorlog heeft een perverse aantrekkingskracht waarin het slechtste en beste in de mens naar boven komt in een ziekelijk festijn dat tegelijk misselijk maakt en euforie opwekt, een hoogtepunt van individualistisch en collectief denken tegelijk, een strijd van leven en dood. Voetbalmatchen zijn door de staat gesponsorde, min of meer beschaafde vormen van oorlog die de menselijke behoefte om te strijden bevredigt om erger te voorkomen. Vandaar het succes van absolutisme, populisme en charismatische figuren die het leven voorstellen als continue oorlog op basis van meningsverschillen, verschil in uiterlijk, behoeftes, maar vooral eigendom, met de overwinningsroes als ultieme antwoord op gebrek aan persoonlijke identiteit en wie we nu eigenlijk zijn. Georganiseerde spelletjes om de innerlijke chaos die we niet aankunnen te maskeren. Het werd mij plots duidelijk bij het verlaten van Anderlecht tussen politietroepen en waterkanonnen. Dat, en het feit dat  een enge economische visie op het leven voorrang krijgt op menselijke solidariteit.

Werkbund

Ik vertrek volgende week naar Oostenrijk en trek me terug op het platteland om een maand te schilderen en te schrijven, Wenen ligt op anderhalf uur rijden. Ik bereid me altijd grondig voor zodat ik ter plaatse ongeveer weet waar ik moet zijn om nadien niet tot de vaststelling te komen dat ik net dat heb gemist dat ik had moeten zien. In de buurt van een zestal huizen van Adolf Loos ligt de Werkbundsiedlung, een tentoonstelling uit 1932 van nieuwe manieren van wonen, uitgepuurd, licht, ornamentloos.

De foto van de woning van Hans Adolf Vetter schudde me tijdens de eerste jaren van mijn architectuurstudie flink wakker. Opeens werd het klaar en duidelijk dat puurheid, eerlijkheid en éénvoud mijn streefdoel zouden zijn. Dertig jaar later, de architectuur achter mij, komt de Siedlung plots terug tot leven, ik ga ze bezoeken met gemengde gevoelens. Het herbeleven van de euforie die ik toen voelde zal gepaard gaan met een flinke dosis nostalgie en heimwee naar mijn enthousiaste geloof in een betere wereld door architectuur.

vooruitgang

Ik had nooit gedacht dat een heruitzending van het TV-programma Canzonissima uit mijn geboortejaar 1963, mij zou laten inzien dat het al bij al niet slecht gesteld is met de wereld momenteel. De sfeer vandaag verbleekte in het niets bij het zien van zoveel geknoei, gesjoemel, boe-roepend, opgekleed boerenpubliek en bijna obsceen slechte, ter plaatse geïmproviseerde bindteksten van de presentatoren. Huilen van het lachen om uitspraken als 'het lot is geworpen' en andere idioterie, plaatsvervangende schaamte voor de ingebeelde jury bestaande uit 'te veel om op te noemen' via de telefoon. Alles voorop gearrangeerd en afgesproken, net zoals de Belgische politiek toen, met een populair sausje overgoten om het norse publiek te paaien. Vlaanderen maakt een inhaalbeweging en aan deze uitzending te zien zijn de jaren '30 vijftig jaar geleden.

80

Mijn vader wordt 80. Dus is er een feest. Waar niet iedereen op aanwezig is. Ik maak een cadeau, een box met tekeningen, samen met mijn zus, om haar toch aanwezig te maken op die dag, we drinken wijn en praten, zij zet met kleur en op gevoel enkele vormen, lijnen op papier en ik bewerk ze met een nat penseel. Eens droog leg ik ze met witte, vilten tussenbladen in de zwarte doos en leg er een tekst bovenop. Een lichtblauw inpakpapier errond en we kunnen weer verder...

raar

Raar is het woord dat uiteindelijk alles samenvat. Ik zit hier op een stoel om twee uur 's nachts. Raar neemt over en vervangt elke gedachte. Ik dacht op te kunnen schrijven wat ik deze avond beleefde. En dan plots is alles weg en schiet er niets meer over. Links van mij staan prachtige roze pioenen en hortensia's, boven mij hoor ik mensen lopen, vreemde mensen in het lege appartement waar het jonge koppel hun toekomst verloor... en dan zijn de voetstappen terug weg. Even snel als hier, zo snel als weg. Vreemde bloemen in houten dozen hangen sinds kort tegen de muur. Zo lang het nog kan, ruimer, zonder psychische grenzen, want grenzen scheiden ons van dat wat anders is. En zonder 'anders' zijn we niets. Alles slaagt tilt, de virtuele wereld stelt zijn grenzen. Ik begrijp, ik herstel, ik ga verder. Tenslotte is er maar één zekerheid: blijven zoeken en vragen durven stellen.

Zeewier

De uitnodiging kwam welgelegen. Even de stad uit kan geen kwaad op dit moment en na amper drie uur rijden staan we op Cap Gris Nez met Nancy Popieul die het boek 'Zeewier, de toekomst' schreef en samen met ons het strand optrekt om zeewier te  oogsten. Met de handen in het koude zoute water en de wind vol jodium die mijn verstand het zwijgen oplegt, plukken we fluoriscerend groene zeesla, zeeëik waarvan de punten eetbaar zijn en de vruchten vol verjongingsgel voor de huid zitten, fijn darmwier dat we nadien pekelen in veel zout of meenemen naar huis om te drogen en mij uitdaagt verder na te denken over voeding. We snijden tepelhoorntjes van de rotsen en proeven de thans bijna verdwenen, oorspronkelijke oersmaak van zeevruchten, de transparante papieren slierten nori met een ondertoon van rots en de grote hoeveelheid chlorophyl door de bijkomende waterweerspiegeling. Oeroude tabel van Mendeljev-archieven die onze rode bloedcellen volledig kunnen bevoorraden,  de mineralensamenstelling van ons bloed komt dan ook voor 98% overeen met dat van zeewater. Ik kom met beide voeten terug op de grond en herken mijn afkomst uit deze zeegeul, zijn onverbiddelijke leven. Het veld verdwijnt enkele uren later volledig onder het met razende golven grijpende scheidingsvlak dat de lucht breekt in alle tinten groen, blauw en grijs. We trekken hoger de klif op en proeven van postelein, kleine muur, de vruchten van de smalle wegbree, kleefkruid, jam van paardebloem met bijgevoegde bloemen, azijn met vlierbloesem, boerenwormkruid dat ooit in de bepleistering rond raamopeningen werd ingewerkt om insecten te weren. De aronskelk als optie om iemand naar de andere kant te helpen, verbergt zich onder grillige takken en laag lover. De kleine, zelfgeplukte mosselen doen me beseffen dat groter en mooier niet beter is, oorspronkelijke intensiteit is de essentie, ik bén natuur.